Jednym z następstw wystąpienia przeszkód w przewozie lub wydaniu przesyłki może stać się konieczność zlikwidowania jej, zgodnie z przewidzianą w przepisach procedurą. Mimo iż do tego rodzaju zdarzeń nie dochodzi często, znajomość zasad postępowania pozwoli przewoźnikowi na sprawne, skuteczne i zgodne z prawem działanie, zwalniając go tym samym z obowiązku sprawowania pieczy nad powierzonym mu towarem.
Likwidacja przesyłki w przewozach drogowych rzeczy jest możliwa w dwóch sytuacjach, określonych w art. 58 ust. 1 Prawa przewozowego. Może to nastąpić w razie:
- braku wykonalnych wskazówek do usunięcia przeszkody w przewozie lub wydaniu przesyłki,
- zaginięcia dokumentów przewozowych i braku możliwości ustalenia osoby uprawnionej do rozporządzania przesyłką.
Mając na uwadze powyższe, należy zauważyć, że dla rozpoczęcia procedury likwidacyjnej przesyłki nie będzie wystarczające samo zaistnienie określonego stanu faktycznego, to znaczy wystąpienia przeszkód w przewozie lub wydaniu przesyłki albo zaginięcia dokumentów przewozowych, uniemożliwiającego wykonanie przewozu zgodnie z zawartą umową.
Chcąc przystąpić do likwidacji przesyłki, przewoźnik jest zobowiązany uprzednio, w pierwszej kolejności, do podjęcia działań zmierzających do uzyskania wykonalnych wskazówek od osoby uprawnionej, w sytuacji określonej w pkt 1, bądź mających na celu ustalenie osoby uprawnionej do rozporządzania przesyłką, gdy znajdzie się w sytuacji określonej w pkt 2. Dopiero niemożność uzyskania odpowiednich, i co istotne, wykonalnych wskazówek od osoby uprawnionej odnoszących się do dalszego postępowania z przesyłką w razie wystąpienia przeszkód w przewozie lub jej wydaniu, albo niemożność ustalenia osoby uprawnionej do rozporządzania przesyłką, w przypadku utraty dokumentów przewozowych, zezwala na rozpoczęcie procedury likwidacyjnej, o której mowa w art. 58 ust. 1 Prawa Przewozowego. Likwidację oddanej do przewozu przesyłki powinno traktować się tym samym jako ostateczność. Zanim do tego dojdzie, obowiązkiem przewoźnika jest dążenie, by dotarła ona w ustalone miejsce i trafiła w ręce uprawnionej osoby. Jeśli przykładowo przewoźnik nie wykaże, iż podjął on próby zmierzające do ustalenia osoby uprawnionej do rozporządzania przesyłką, a mimo to dokonał likwidacji, taka likwidacja będzie potraktowana jako niezasadna.
W orzecznictwie podkreśla się, iż przewoźnik, podejmując się określonych działań, jest zobowiązany wykonywać je z należytą starannością, o której mowa w art. 355 § 2 KC, adekwatną do profesjonalnego, zawodowego charakteru prowadzonej działalności. Nie będzie tu zatem wystarczające dochowanie jedynie staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju. Dochowanie przez przewoźnika należytej staranności ocenia się w każdym przypadku indywidualnie, biorąc pod uwagę konkretne okoliczności danego stanu faktycznego.
W jaki sposób przewoźnik może zlikwidować przesyłkę?
Przewoźnik, gdy zaistnieją przesłanki do zlikwidowania przesyłki, nie może podejmować się dowolnych, przypadkowych działań. W przepisach doprecyzowano, że do likwidacji przesyłki może dojść tylko w drodze jej:
- sprzedaży,
- nieodpłatnego przekazania właściwej jednostce organizacyjnej,
Za ustalenie sposobu likwidacji i wartości przesyłki odpowiada komisja powołana przez przewoźnika. Jeżeli nie ustalono ceny bądź gdy przesyłka zawiera rzeczy niepełnowartościowe, komisja ustala wartość likwidowanej przesyłki w sposób szacunkowy. W razie potrzeby można skorzystać w takim przypadku z pomocy rzeczoznawcy.
Gdy ma natomiast dojść do sprzedaży przesyłki, obowiązkiem przewoźnika pozostaje rozliczenie się z uprawnionym. Po potrąceniu swoich należności powinien on oddać mu uzyskaną kwotę. Jeżeli należności przewoźnika przewyższają jednak kwotę uzyskaną, różnicę pokrywa uprawniony. Przy obliczaniu różnicy nie uwzględnia się należności powstałych z przyczyn niezależnych od uprawnionego.
Kiedy przewoźnik może rozpocząć procedurę likwidacji przesyłki?
Do likwidacji przesyłki przewoźnik może przystąpić co do zasady po upływie 30 dni od terminu odbioru przesyłki, nie wcześniej jednak niż po upływie 10 dni od dnia zawiadomienia uprawnionego o zamierzonej likwidacji przesyłki.Wynika stąd, że o zamiarze likwidacji przesyłki przewoźnik ma obowiązek poinformować osobę uprawnioną. Warto jednocześnie pamiętać, że wskazane terminy likwidacji przesyłki są dla przewoźnika wiążące. Przedwczesne rozpoczęcie jednego z dopuszczalnych trybów może wiązać się dla niego z obowiązkiem zapłaty odszkodowania.
W niektórych jednak przypadkach przesyłkę można zlikwidować wcześniej.
Gdyby nie było możliwości przechowywania przesyłki bądź przechowywanie takiej przesyłki wiązałoby się ze zbyt wysokimi w stosunku do jej wartości kosztami, przewoźnik może przystąpić do likwidacji przesyłki przed upływem powyższych terminów.
Ponadto, jeżeli przewóz dotyczył żywych zwierząt, rzeczy niebezpiecznych lub ulegających łatwemu zepsuciu, wtedy też przewoźnik może zlikwidować taką przesyłkę niezwłocznie po upływie terminu ich odbioru.
Jeżeli nie wiedzą Państwo, jak postępować w razie wystąpienia przeszkód w przewozie, zapraszamy do współpracy z naszą kancelarią LEGAL INTERMODAL. Klienci, którzy decydują się na stałą obsługę prawną, otrzymują od nas natychmiastową pomoc w zdarzeniach nagłych oraz w rozwiązywaniu wszelkich sporów i problemów wynikających z regulacji krajowych i międzynarodowych!
Źródło:
Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 19 października 2020 r., sygn. akt XXIII Ga 836/20
