Upadłość, potocznie nazywana również bankructwem, to jedna z najmniej pożądanych w biznesie sytuacji. Skutki upadłości dotykają bowiem nie tylko dłużnika, ale i jego wierzycieli, dla których niewypłacalność kontrahenta może oznaczać poważne problemy ze spłatą zobowiązań. Kiedy dochodzi do upadłości dłużnika i jakie skutki wiążą się z tym faktem?
Niewypłacalność dłużnika przesłanką do ogłoszenia upadłości
Już na wstępie warto zaznaczyć, iż ogłoszenie upadłości nie jest możliwe przy pierwszych lepszych, chwilowych problemach finansowych. Przepisy ustawy Prawo upadłościowe, do której będziemy odwoływać się w tej publikacji, nakazują ogłaszać upadłość w stosunku do dłużnika, który stał się niewypłacalny.
Niewypłacalność należy rozumieć natomiast jako sytuację, stan, w którym to dłużnik nie posiada już zdolności do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. W tym przypadku zastosowanie znajdzie domniemanie, zgodnie z którym przyjmuje się, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące.
Jeżeli natomiast dłużnikiem jest podmiot będący osobą prawną lub jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, ale posiadającą zdolność prawną, uznaje się go za niewypłacalnego także wtedy, gdy jego zobowiązania pieniężne przekraczają wartość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące.
Z wnioskiem o ogłoszenie upadłości może wystąpić również wierzyciel
Przepisy upadłościowe przyznają prawo do wystąpienia z wnioskiem o ogłoszenie upadłości nie tylko samemu dłużnikowi, którego taka upadłość dotyczy, ale i innym podmiotom.
Z wnioskiem o ogłoszenie upadłości może wystąpić w szczególności każdy z wierzycieli osobistych dłużnika, a jeśli dłużnikiem jest osoba prawna – każdy, kto na podstawie ustawy, umowy spółki lub statutu ma prawo do prowadzenia spraw dłużnika i do jego reprezentowania, samodzielnie lub łącznie z innymi osobami. Przepisy upadłościowe przyznają w dodatku wierzycielom prawo do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej, która była przedsiębiorcą, także po zaprzestaniu prowadzenia przez nią działalności gospodarczej, jeżeli od dnia wykreślenia z właściwego rejestru nie upłynął rok. Przepis ten stosuje się odpowiednio do osób, które przestały być wspólnikami osobowych spółek handlowych.
Jeżeli wniosek o ogłoszenie upadłości zgłasza wierzyciel, powinien we wniosku uprawdopodobnić swoją wierzytelność.
Należy jednak pamiętać, że wniosek o ogłoszenie upadłości złożony przez wierzyciela, zostanie oddalony, jeżeli dłużnik wykaże, że wierzytelność ma w całości charakter sporny, a spór zaistniał między stronami przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości.
Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na fakt, że przyznanie wierzycielom prawa do występowania z wnioskiem o ogłoszenie upadłości dłużnika może stwarzać pole do pewnych nadużyć. Z tego też względu, w przypadku złożenia przez wierzyciela takiego wniosku w złej wierze, sąd, oddalając wniosek o ogłoszenie upadłości, jest zobligowany obciążyć wierzyciela kosztami postępowania i nakazać mu złożenie publicznego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Co więcej, na wypadek takich zdarzeń dłużnikowi, a także osobie trzeciej, przysługuje przeciwko wierzycielowi roszczenie o naprawienie szkody.
30 dni na zgłoszenie upadłości
Termin na zgłoszenie upadłości przez dłużnika to maksymalnie 30 dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości. Wniosek ten zgłasza się do sądu upadłościowego, którym jest sąd rejonowy – sąd gospodarczy. Sprawy o ogłoszenie upadłości rozpoznaje sąd właściwy dla głównego ośrodka podstawowej działalności dłużnika, a więc miejsca, w którym dłużnik regularnie zarządza swoją działalnością o charakterze ekonomicznym i które jako takie jest rozpoznawalne dla osób trzecich.
Ogłoszenie upadłości dłużnika z pewnymi korzyściami dla jego wierzycieli
Ogłoszenie upadłości dłużnika nie pozostaje bez wpływu na sytuację wierzycieli. Mimo iż z pozoru może zdawać się ona niezbyt korzystna, należy wziąć pod uwagę, że w razie upadłości:
- Majątek upadłego staje się masą upadłości, która służy zaspokojeniu wierzycieli upadłego.
- Mamy do czynienia z egzekucją uniwersalną, to znaczy przeprowadzaną na rzecz wszystkich wierzycieli dłużnika (wszystkich, którzy zgłosili swoją wierzytelność) i mającą na celu ich równomierne zaspokojenie, w możliwie jak najwyższym stopniu, ze wszystkich składników majątku dłużnika. Egzekucja uniwersalna jest przeciwieństwem egzekucji singularnej, która nie obejmuje wszystkich składników majątku dłużnika i jego wszystkich wierzycieli.
- Upadły (dłużnik) ma obowiązek wskazać i wydać cały swój majątek syndykowi, a więc profesjonalnemu i bezstronnemu podmiotowi, który od tej pory będzie zobowiązany do zarządzania nim, ponieważ z dniem ogłoszenia upadłości upadły traci prawo zarządu oraz możliwość korzystania z mienia wchodzącego do masy upadłości i rozporządzania nim. Przejęcie pieczy nad majątkiem dłużnika przez syndyka zwiększa poczucie bezpieczeństwa i pewność co do tego, że zaspokojenie wierzycieli będzie odbywać się uczciwie, zgodnie z przepisami prawa.
- Wierzyciele, którzy zgłosili swoje wierzytelności, widnieją również na tak zwanej liście wierzytelności, stanowiącej niezwykle istotny element postępowania upadłościowego. Między innymi z tego względu, że po zakończeniu lub umorzeniu postępowania upadłościowego wyciąg z zatwierdzonej przez sędziego-komisarza listy wierzytelności, zawierający oznaczenie wierzytelności oraz sumy otrzymanej na jej poczet przez wierzyciela, jest tytułem egzekucyjnym przeciwko upadłemu. Może on okazać się przydatny zwłaszcza na dalszym etapie dochodzenia roszczeń, w tym od zarządu upadłej spółki.
Jeśli potrzebują Państwo pomocy prawnej w dochodzeniu roszczeń od nierzetelnych kontrahentów z branży TSL, serdecznie zapraszamy do kontaktu z naszą kancelarią transportową!