Ustalając zasady i warunki współpracy z kontrahentem, firmy przewozowe powinny zadbać również o staranne uregulowanie przypadków związanych z wystąpieniem przeszkód w przewozie. W ustawodawstwie krajowym i międzynarodowym przeszkody te dzielą się na przeszkody w wykonaniu przewozu zgodnie z pierwotnymi ustaleniami oraz przeszkody w wydaniu przesyłki. Jak należy postępować, gdy dojdzie do tego rodzaju zdarzeń?
Przeszkody w przewozach krajowych – jak powinien zachować się przewoźnik?
Przeszkody, jakie mogą wystąpić w przewozach krajowych, mogą polegać na:
- niemożności wykonania umowy zgodnie z warunkami określonymi w liście przewozowym,
- niemożności wydania przesyłki w miejscu przeznaczenia odbiorcy określonemu w liście przewozowym.
Na wypadek właśnie takich zdarzeń, które nadawca powinien wziąć pod uwagę jeszcze przed przekazaniem przesyłki przewoźnikowi i rozpoczęciem transportu, przepisy zezwalają mu na zamieszczenie odpowiednich wskazówek postępowania w liście przewozowym. Gdyby więc takie przeszkody wystąpiły, przewoźnik jest zobligowany, by w pierwszej kolejności sięgnąć do treści tego dokumentu i to z niego wywnioskować, jak powinien postąpić. Jeżeli jednak takich wskazówek nie ma w liście przewozowym, przewoźnik ma obowiązek zwrócić się o nie do nadawcy. Co do zasady nie może tym samym działać od razu na własną rękę.
Jest jednak dozwolone, by usunąć przeszkody wcześniej, przed otrzymaniem wskazówek od nadawcy. Wtedy też przewoźnik powinien skierować przesyłkę do miejsca przeznaczenia lub wydać ją odbiorcy, zawiadamiając o tym nadawcę. Gdyby z kolei nastąpiła zmiana trasy przewozu, przewoźnik pozostaje uprawniony do pobrania przewoźnego za rzeczywistą drogę przewozu. Obowiązuje go też odpowiadający tej drodze termin przewozu, chyba że przeszkody w przewozie są przez niego zawinione. Ponieważ, jak wynika z art. 49 ust. 2 pkt 3 Prawa przewozowego, brak winy przewoźnika jest przesłanką do wydłużenia terminu przewozu przesyłki o okres jej zatrzymania z powodu wystąpienia przeszkód w przewozie lub wydaniu przesyłki.
Brak wykonalnych wskazówek w razie wystąpienia przeszkód w przewozie przesłanką do likwidacji przesyłki
Należy pamiętać, iż w razie braku wykonalnych wskazówek do usunięcia przeszkody w przewozie lub wydania przesyłki, przewoźnik ma prawo, na mocy art. 58 ust. 1 pkt 1 Prawa przewozowego, dokonać likwidacji przyjętej do przewozu przesyłki poprzez jej sprzedaż, zniszczenie lub nieodpłatne przekazanie właściwej jednostce.
Do likwidacji przesyłki przewoźnik może przystąpić po upływie 30 dni od terminu odbioru przesyłki, nie wcześniej jednak niż po upływie 10 dni od dnia zawiadomienia uprawnionego o zamierzonej likwidacji przesyłki, chyba że są to żywe zwierzęta, rzeczy niebezpieczne lub ulegające szybkiemu zepsuciu. Wtedy może zlikwidować taką przesyłkę niezwłocznie po upływie terminu odbioru.
Przeszkody w przewozach międzynarodowych
Przeszkody mogą wystąpić nie tylko w przewozach krajowych, ale i międzynarodowych. O tego rodzaju sytuacjach nie zapomina tym samym również Konwencja CMR. Także i w tym przypadku wyodrębniono:
- przeszkody uniemożliwiające wykonanie przewozu zgodnie z pierwotnymi warunkami wynikającymi z listu przewozowego oraz
- przeszkody polegające na niemożności wydania towaru w miejscu jego przeznaczenia.
W każdym z tych przypadków, na mocy art. 14 i 15, przewoźnik powinien w pierwszej kolejności żądać instrukcji od osoby uprawnionej do rozporządzania towarem. Co do zasady taką osobą pozostaje nadawca, aczkolwiek w niektórych sytuacjach prawo to może przysługiwać odbiorcy (podobnie jak w przewozach krajowych).
Gdyby jednak, w razie zaistnienia przeszkody pierwszego rodzaju, przewoźnik nie zdołał uzyskać w dostatecznie krótkim czasie instrukcji od osoby uprawnionej do rozporządzania towarem, a okoliczności pozwalałyby na wykonanie przewozu na warunkach różniących się od przewidzianych w liście przewozowym, powinien on podjąć środki, jakie wydają mu się najlepsze w interesie osoby uprawnionej do rozporządzania towarem.
Natomiast w razie wystąpienia przeszkód w wydaniu towaru – gdy odbiorca odmawia jego przyjęcia, nadawca ma prawo rozporządzać nim bez obowiązku przedstawienia pierwszego egzemplarza listu przewozowego. Konwencja CMR zastrzega jednak, że nawet jeżeli odbiorca uprzednio odmówił przyjęcia towaru, może zawsze domagać się jego wydania, chyba że przewoźnik otrzymał już przeciwne instrukcje od nadawcy.
Przewoźnik z dodatkowymi uprawnieniami w przewozach międzynarodowych
Konwencja CMR przyznaje także przewoźnikowi, który napotkał przeszkody w wykonaniu przewozu lub wydaniu przesyłki, dalej idące uprawnienia, określone w art. 16. Jest to prawo do zwrotu kosztów spowodowanych zażądaniem przez niego instrukcji lub ich wykonaniem (jeśli nie wynikały z jego winy), prawo do bezzwłocznego wyładowania towaru na rachunek osoby uprawnionej, które jest równoznaczne z zakończeniem umowy przewozu, a także prawo do sprzedaży przesyłki, bez czekania na instrukcje nadawcy, jeśli usprawiedliwiają to właściwości towaru.
W razie wątpliwości, jak postępować na wypadek przeszkód w przewozie lub w związku z powstaniem innych komplikacji w wykonywaniu transportu drogowego, zapraszamy do skorzystania ze wsparcia naszej kancelarii prawnej LEGAL INTERMODAL!
