W związku z konfliktem zbrojnym toczącym się na terytorium Ukrainy władze polskie uchwaliły przepisy regulujące zasady legalizowania pobytu Ukraińców uciekających przed wojną do Polski oraz podejmowania przez nich pracy. Przyjęta ustawa przedłużyła także ważność wiz krajowych dla obywateli Ukrainy oraz innych dokumentów związanych z ich pobytem na terytorium naszego państwa.
Wszystkie zagadnienia przedstawione poniżej zostały uregulowane w Ustawie z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, której przepisy obowiązują z mocą wsteczną od 24 lutego 2022 r.
Legalny pobyt obywateli Ukrainy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
Ustawa w art. 2 ust. 1 i 2 przedłuża legalny pobyt obywateli Ukrainy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres 18 miesięcy, licząc od dnia 24 lutego 2022 r. Przedłużenie legalności pobytu jest stosowane względem:
- obywateli Ukrainy, którzy przybyli na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bezpośrednio z terytorium swojego państwa w związku z działaniami wojennymi oraz
- obywateli Ukrainy posiadających Kartę Polaka, którzy wraz z najbliższą rodziną przybyli na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z powodu działań wojennych
– jeżeli deklarują oni zamiar pozostania w Polsce.
Przedłużenie ważności wiz krajowych dla Ukraińców
Jedno z najistotniejszych postanowień ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy zostało zawarte w art. 42 ust. 1. Dotyczy ono wydłużenia z mocy prawa ważności wiz krajowych, a co za tym idzie – legalizacji pobytu uchodźców wojennych.
Przepis ten ma zastosowanie w sytuacji, gdy ostatni dzień okresu pobytu obywatela Ukrainy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie wizy krajowej przypada w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. – wtedy też okres pobytu na podstawie tej wizy oraz okres ważności wizy ulegają przedłużeniu do dnia 31 grudnia 2022 r.
Należy zwrócić uwagę, że w takich dokumentach nie umieszcza się nowej naklejki wizowej. Przedłużone wizy krajowe nie upoważniają ponadto do przekraczania granicy (art. 42 ust. 2 i 3).
Ukraińscy kierowcy w transporcie międzynarodowym
Ostatnich ze wskazanych regulacji, które znalazły się w art. 42 ust. 2 i 3, nie stosuje się jednak względem kierowców będących obywatelami Ukrainy, którzy wykonują międzynarodowy transport drogowy w rozumieniu art. 4 pkt 2 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym lub niezarobkowy międzynarodowy przewóz drogowy w rozumieniu art. 4 pkt 6 tej ustawy. Zgodnie z przyjętymi rozwiązaniami, są oni uprawnieni do przekraczania granicy, a w ich wizie powinna znaleźć się w takiej sytuacji nowa naklejka wizowa.
Nie jest to natomiast wystarczające, aby zalegalizować pobyt takich cudzoziemców w strefie Schengen i jednocześnie umożliwić im swobodne przemieszczanie się pomiędzy innymi państwami. Zgodnie z informacjami przekazanymi 17 marca br. przez Urząd do Spraw Cudzoziemców, obywatele Ukrainy, którzy chcą wykonywać pracę jako kierowcy w transporcie międzynarodowym, powinni wystąpić z wnioskiem o udzielenie im zezwolenia na pobyt czasowy i pracę – dotyczy to sytuacji, w których posiadają oni wizy krajowe, jednak okres ich ważności skończył się w okresie od 24 lutego br. lub zakończy się w najbliższym czasie.
Wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy i pracę należy złożyć w urzędzie wojewódzkim właściwym ze względu na miejsce pobytu cudzoziemca. Obywatele Ukrainy, którzy uzyskają takie zezwolenie, otrzymają również z urzędu kartę pobytu ważną przez okres, na jaki zostało udzielone samo zezwolenie. Jest to dokument, który pozwoli im na swobodne przemieszczanie się po całym terytorium strefy Schengen.
Okres ważności pozostałych dokumentów zgodnie z nowymi przepisami
Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy przedłużyła ważność nie tylko wiz krajowych, ale i pozostałych dokumentów, które pozwalają naszym wschodnim sąsiadom na legalny wjazd i pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Na tych samych zasadach, które odnoszą się do wiz krajowych, przedłużeniu ulegają także zezwolenia na pobyt czasowy. A zatem, gdy ostatni dzień okresu ważności takiego zezwolenia przypada w okresie od dnia 24 lutego 2022 r., okres ważności dokumentu ulega przedłużeniu z mocy prawa do dnia 31 grudnia 2022 r.
O 18 kolejnych miesięcy, licząc od dnia 24 lutego 2022 r., przedłużono również ważność kart pobytu, polskich dokumentów tożsamości obywatela Ukrainy i dokumentów „zgoda na pobyt tolerowany” – jeśli ostatni dzień okresu ich ważności przypada w okresie od dnia 24 lutego.
Ponadto, jeżeli ostatni dzień dopuszczalnego okresu pobytu obywatela Ukrainy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie:
- wizy Schengen wydanej przez organ polski,
- wizy wydanej przez inne państwo obszaru Schengen,
- dokumentu pobytowego, o którym mowa w art. 1 ust. 2 lit. a rozporządzenia Rady (WE) nr 1030/2002,
- w ramach ruchu bezwizowego
– przypada w okresie od dnia 24 lutego 2022 r., a pobyt ten rozpoczął się przed tym dniem, jego pobyt na terytorium Polski uznaje się za legalny przez okres 18 miesięcy.
