Jedną z komplikacji, do jakiej może dojść podczas wykonywania przewozów drogowych, jest częściowe lub całkowite zaginięcie powierzonej przewoźnikowi przesyłki. Gdy do takiego zaginięcia dojdzie w związku z zawarciem umowy międzynarodowej, w pierwszej kolejności należy odwołać się do przepisów Konwencji CMR. Kiedy możemy mówić o zaginięciu przesyłki i jak należy wtedy postąpić?
Kiedy towar można uznać za zaginiony w przewozach międzynarodowych?
Z zaginięciem przesyłki mamy do czynienia wtedy, gdy nie dotarła ona do miejsca przeznaczenia, w całości bądź w części, w przewidzianym, ustawowym terminie.
Na gruncie przepisów Konwencji CMR towar uznaje się za zaginiony, jeśli nie został on wydany uprawnionemu w ciągu 30 dni po upływie umówionego terminu dostawy. Gdyby natomiast takiego terminu nie umówiono, przesyłka zostanie uznana za zaginioną w ciągu 60 dni po przyjęciu towaru przez przewoźnika. Po upływie tych terminów osoba uprawniona może traktować towar za zaginiony bez konieczności przedstawiania dowodów.
Jakie są skutki zaginięcia przesyłki w przewozach międzynarodowych?
Osobą odpowiedzialną za częściowe lub całkowite zaginięcie towaru, jeśli nastąpiło ono w okresie między przyjęciem go do przewozu a wydaniem, jest oczywiście przewoźnik. Zostanie on jednak zwolniony z ciążącej na nim odpowiedzialności, gdy udowodni, że zaginięcie towaru nastąpiło na skutek winy osoby uprawnionej, jej zlecenia niewynikającego z winy przewoźnika, wady własnej towaru lub działania siły wyższej.
Z tytułu zaginięcia wydanego przewoźnikowi towaru uprawnionemu należy się odszkodowanie, które oblicza się według wartości towaru w miejscu i w okresie przyjęcia go do przewozu. Wartość towaru należy określić w pierwszej kolejności według ceny giełdowej, a w razie jej braku według bieżącej ceny rynkowej. Gdyby nie dało się ustalić ani jednej, ani drugiej, przyjmuje się zwykłą wartość towarów tego samego rodzaju i jakości. Konwencja CMR zastrzega także, że odszkodowanie nie może przekraczać 8,33 jednostki rozrachunkowej za 1 kilogram brakującej wagi brutto.
W pewnych przypadkach można jednak żądać wyższego odszkodowania. Uprawniony ma do tego prawo po pierwsze, w razie zadeklarowania wartości towaru lub zadeklarowania specjalnego interesu w jego dostawie, a po drugie – jeśli szkoda powstała na skutek winy umyślnej albo rażącego niedbalstwa przewoźnika. Konwencja CMR, podobnie jak ustawa Prawo przewozowe, zabraniają bowiem powoływać się wtedy na przepisy ograniczające wysokość należnego odszkodowania. W takich przypadkach przewoźnik odpowiada za szkodę w pełnym wymiarze.
Poza samym odszkodowaniem uprawniony może domagać się także zwrotu przewoźnego, cła i innych wydatków poniesionych w związku z przewozem towaru. Należą się one w całości w razie całkowitego zaginięcia lub proporcjonalnie w razie częściowego zaginięcia przesyłki.
Co w przypadku, gdy towar uznany za zaginiony, zostanie odnaleziony?
Zaginięcie towaru nie zawsze oznacza, że przepadł on raz na dobre. Czasami taki towar może zostać odnaleziony. Jeśli osoba uprawniona ubiega się już z tego tytułu o odszkodowanie, ma jednocześnie prawo pisemnie zażądać, aby w razie odnalezienia towaru w ciągu roku po wypłacie odszkodowania niezwłocznie zawiadomiono ją o odnalezieniu przesyłki.
Gdyby taka sytuacja miała miejsce, to następnie, w ciągu 30 dni po otrzymaniu odpowiedniego zawiadomienia, osoba uprawniona może domagać się wydania jej przesyłki, w zamian zobowiązując się do zapłaty należności wynikających z listu przewozowego i zwrotu otrzymanego odszkodowania, a także godząc się na ewentualne potrącenie kosztów, które byłyby objęte tym odszkodowaniem i z zastrzeżeniem wszelkich praw do odszkodowania za opóźnienie dostawy.
Jeśli jednak osoba uprawniona nie wystąpiła z żądaniem zwrotu znalezionego towaru lub nie udzieliła żadnych instrukcji w terminie 30 dni albo jeśli towar został odnaleziony później niż w rok po wypłaceniu odszkodowania, przewoźnik ma prawo rozporządzać nim stosownie do przepisów obowiązujących w miejscu, gdzie znajduje się towar.
Kiedy uprawniony może wystąpić przeciwko przewoźnikowi?
Uprawniony z tytułu szkody w przewozie polegającej na całkowitym lub częściowym zaginięciu przesyłki pozostaje związany krótkimi terminami przedawnienia roszczeń występującymi w przewozach międzynarodowych. Z reguły wynoszą one rok, jednak gdy przewoźnikowi można przypisać winę umyślną albo rażące niedbalstwo – 3 lata.
Dla zaginięcia przesyłki bieg terminu przedawnienia zaczyna biec albo od dnia jej wydania (jeśli mamy do czynienia z zaginięciem częściowym) lub począwszy od 30 dnia po upływie umówionego terminu dostawy, albo, jeśli termin nie był umówiony – począwszy od 60 dnia po przyjęciu towaru przez przewoźnika (w przypadku zaginięcia całkowitego). Dnia, który został wskazany jako wyjściowy dla biegu przedawnienia, nie wlicza się jednak do terminu przedawnienia.
W razie wystąpienia szkód transportowych serdecznie zapraszamy do skorzystania z pomocy naszej kancelarii LEGAL INTERMODAL, która specjalizuje się w rozwiązywaniu sporów w transporcie na gruncie przepisów międzynarodowych i krajowych!
