LEGAL INTERMODAL KANCELARIA

Towary niebezpieczne na gruncie konwencji ADR i konwencji CMR

Transport towarów niebezpiecznych obwarowano surowymi, restrykcyjnymi wymogami. Największe znaczenie odgrywa w tym przypadku sposób zabezpieczenia ładunku, który powinien uniemożliwiać jego wydostanie się na zewnątrz. Jakie przepisy regulują przewóz towarów niebezpiecznych oraz jak kształtują się zasady odpowiedzialności w sytuacji, gdy dojdzie do wystąpienia szkody? 

Najważniejsze zasady dotyczące przewozu towarów niebezpiecznych drogą lądową określono w trzech aktach prawnych. Jest to odpowiednio: 

  • Międzynarodowa konwencja ADR dotycząca drogowego przewozu towarów i ładunków niebezpiecznych (umowa ADR) sporządzona 30 września 1957 r. w Genewie; 
  • Konwencja o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR) sporządzona w Genewie dnia 19 maja 1956 r.;
  • Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych.

Towary niebezpieczne w myśl umowy ADR

Zgodnie z definicją przedstawioną w art. 1 lit. b) umowy ADR za towary niebezpieczne uznaje „takie materiały i przedmioty, których międzynarodowy przewóz drogowy jest zabroniony lub dozwolony pod pewnymi warunkami ustalonymi w załącznikach A i B”. 

Konwencja dokonała podziału towarów niebezpiecznych na 9 głównych klas z uwzględnieniem stopnia ich niebezpieczeństwa oraz rodzaju zagrożenia, jakie stwarzają: 

 1. Materiały i przedmioty z materiałami wybuchowymi

 2. Gazy

 3. Materiały ciekłe zapalne

 4.1. Materiały stałe zapalne, materiały samoreaktywne, materiały polimeryzujące oraz materiały wybuchowe odczulone stałe

 4.2. Materiały podatne na samozapalenie

 4.3. Materiały wydzielające w zetknięciu z wodą gazy palne

 5.1. Materiały utleniające

 5.2. Nadtlenki organiczne

 6.1. Materiały trujące

 6.2. Materiały zakaźne

 7. Materiały promieniotwórcze

 8. Materiały żrące

 9. Różne materiały i przedmioty niebezpieczne

Przewóz towarów niebezpiecznych – nie tylko konwencja ADR 

Podczas wykonywania przewozu towarów niebezpiecznych w określonych przypadkach będziemy odwoływać się nie tylko do konwencji ADR, ale uzupełniająco również do konwencji CMR. Taka sytuacja nastąpi w odniesieniu do zarobkowych przewozów wykonywanych na odcinkach międzynarodowych. Stosując przepisy konwencji ADR i konwencji CMR należy pamiętać, że:

Konwencja ADR jest dokumentem o charakterze administracyjnoprawnym. Wskazuje liczne obowiązki stron wobec organów publicznych, których niedopełnienie podlega dotkliwym sankcjom finansowym. Umowa szczegółowo określa, jak powinny zachowywać się strony uczestniczące w przewozie. W przypadku naruszenia przepisów ADR karę nakładają organy państwowe. 

Konwencja CMR określa wzajemne prawa i obowiązki stron umowy przewozu oraz ich wzajemne roszczenia, gdy dojdzie do powstania naruszeń. Konwencja CMR nie przewiduje sankcji nakładanych przez państwo. Ma również szerszy zakres zastosowania niż umowa ADR oraz pozwala stronom na samodzielne ustalenie, jakie towary zaklasyfikują one jako niebezpieczne. Nie zawsze muszą być to towary wymienione w umowie ADR, która nie zawiera ich wyczerpującej listy. 

Obowiązki nadawcy i przewoźnika na gruncie konwencji ADR i konwencji CMR

Umowa ADR w sposób szczegółowy wyodrębnia obowiązki spoczywające na nadawcy towarów niebezpiecznych oraz przewoźniku.

Nadawca jest zobowiązany dostarczyć do przewozu tylko takie przesyłki, które spełniają wymagania ADR. Powinien dlatego upewnić się, że towary niebezpieczne są sklasyfikowane i dopuszczone do przewozu zgodnie z ADR, a także zaopatrzyć przewoźnika w informacje i dane w formie możliwej do odczytania. Jeżeli będzie to konieczne – również w wymagane dokumenty przewozowe oraz dokumenty towarzyszące.  Na nadawcy spoczywa ponadto obowiązek używania wyłącznie opakowań, DPPL oraz cystern (pojazdów-cystern, cystern odejmowalnych, pojazdów-baterii, MEGC, cystern przenośnych i kontenerów-cystern), które są dopuszczone i odpowiednie do przewozu danych materiałów oraz posiadają znaki wymagane przez ADR. 

Obowiązek w postaci upewnienia się, że towary niebezpieczne zostały dopuszczone do przewozu zgodnie z ADR oraz posiadania wszystkich wymaganych dokumentów w momencie przyjęcia towarów do przewozu spoczywa także na przewoźniku. Powinien on również sprawdzić wzrokowo, czy m.in. pojazdy i ładunek nie mają oczywistych wad oraz, czy nie występują wycieki lub nieszczelności, braki w wyposażeniu itp. 

Na gruncie konwencji CMR obowiązki nadawcy w związku z powierzeniem przewoźnikowi towarów niebezpiecznych reguluje art. 22. Nadawca jest zobowiązany do dokładnego opisania, jakie niebezpieczeństwo przedstawiają przewożone towary wraz ze wskazaniem przewoźnikowi, jakie środki ostrożności powinien podjąć w razie potrzeby. W przypadku, gdy informacja ta nie została zamieszczona w liście przewozowym, to do nadawcy lub do odbiorcy należy przeprowadzenie wszelkimi innymi sposobami dowodu, że przewoźnik wiedział, jakie niebezpieczeństwo wiązało się z przewozem wymienionych towarów. 

Należy pamiętać, że konwencja CMR przyznaje przewoźnikowi prawo do wyładowania, zniszczenia lub unieszkodliwienia przewożonych towarów niebezpiecznych bez żadnego odszkodowania w każdej chwili i w każdym miejscu, jeżeli nie byłyby mu one znane jako takie w warunkach przewidzianych powyżej. W takiej sytuacji na nadawcy spoczywa odpowiedzialność o charakterze absolutnym – za wszystkie koszty i szkody wynikające z powierzenia towarów do przewozu lub z ich przewozu, a także za zapłatę odszkodowania. 

Zasady ustalania wysokości odszkodowania na podstawie konwencji CMR w przewozach międzynarodowych 

Konwencja CMR nie precyzuje zasad odpowiedzialności przewoźnika drogowego za szkody, jakie powstały podczas przewozu towarów niebezpiecznych. Jedyną wskazówkę stanowi w tym przypadku art. 23 ust. 1, zgodnie z którego treścią przewoźnik jest zobowiązany zapłacić odszkodowanie za całkowite lub częściowe zaginięcie towaru. Oblicza się je według wartości towaru w miejscu i w okresie przyjęcia go do przewozu. Wyłączenie odpowiedzialności przewoźnika będzie możliwe, gdy m.in. powoła się on na naturalne właściwości towaru oraz brak instrukcji ze strony nadawcy. 

W przypadku konieczności zapłaty odszkodowania za całkowite lub częściowe zaginięcie towaru wartość towaru ustala się w pierwszej kolejności według ceny giełdowej. W razie jej braku pod uwagę należy wziąć bieżącą cenę rynkową, a jeżeli i to nie będzie możliwe, ustalenie wartości towaru nastąpi według wartości towarów tego samego rodzaju i jakości. Zgodnie z postanowieniami konwencji CMR odszkodowanie nie może przekroczyć 8,33 jednostki rozrachunkowej za 1 kilogram brakującej wagi brutto. Poza samym odszkodowaniem należy zwrócić również przewoźne, cło i inne wydatki poniesione w związku z przewozem towaru – w całości w razie całkowitego zaginięcia lub proporcjonalnie w razie częściowego zaginięcia. 

W sytuacji, w której dojdzie natomiast do uszkodzenia przesyłki,  przewoźnik płaci kwotę, o którą obniżyła się wartość towaru, obliczoną zgodnie z zasadami przyjętymi dla odszkodowania za całkowite lub częściowe zaginięcie towaru. Jeżeli w wyniku uszkodzenia cała przesyłka doznała obniżenia wartości, odszkodowanie nie powinno przewyższać kwoty, którą należałoby zapłacić w razie zaginięcia całej przesyłki. Przy tylko częściowym obniżeniu wartości przez uszkodzenie, odszkodowanie nie powinno natomiast przekraczać kwoty, którą należałoby zapłacić w razie zaginięcia części, która doznała obniżenia wartości.

KANCELARIA LEGAL INTERMODAL​

Profesjonalne wsparcie prawne