Inspekcja Transportu Drogowego (ITD), jako specjalny organ kontrolujący przestrzeganie przepisów obowiązujących w zakresie wykonywania transportu drogowego oraz niezarobkowego przewozu osób i rzeczy, jest upoważniona do nakładania kar finansowych na kierowców, przedsiębiorców oraz osoby zarządzające przedsiębiorstwem. Od wydanej decyzji administracyjnej przysługuje odwołanie, które wnosi się w trybie wskazanym przez przepisy kodeksu postępowania administracyjnego.
Zakres uprawnień i obowiązków Inspekcji Transportu Drogowego oraz sposób ich wykonywania, a także przebieg kontroli regulują przepisy ustawy o transporcie drogowym z dnia 6 września 2001 r. Do postępowań administracyjnych zmierzających do wydania prawomocnych decyzji stosujemy natomiast przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego.
Kiedy sporządza się protokół kontroli?
Zgodnie z treścią art. 74 ust. 1, jeżeli inspektor przeprowadzający kontrolę w trakcie wykonywania swoich czynności stwierdzi występowanie naruszeń, jest zobowiązany wprowadzić dane o przeprowadzonej kontroli do ewidencji naruszeń.
Gdy w trakcie kontroli dojdzie do stwierdzenia naruszeń, które uzasadniają nałożenie kary pieniężnej lub stwierdzenia wykroczeń uzasadniających nałożenie grzywny, inspektor przeprowadzający czynności kontrolne sporządza protokół kontroli.
Protokół podpisują inspektor i kontrolowany. Odmowę podpisania protokołu przez kontrolowanego kontrolujący powinien odnotować w protokole wraz z podaniem jej przyczyny. Oryginał dokumentu zatrzymuje kontrolujący, a kopię doręcza się kontrolowanemu kierowcy, przedsiębiorcy lub podmiotowi wykonującemu przewóz drogowy.
Protokół kontroli w każdym przypadku powinien zawierać dokładny przebieg czynności kontrolnych oraz ustalenia, jakie zostały poczynione przez inspektora. W opinii sądów jest to dokument o wysokim znaczeniu dowodowym, ponieważ jego treść stanowi podstawę do formułowania wniosków o wszczęcie postępowania administracyjnego w sprawie nałożenia kary pieniężnej. Ustalenia zawarte w protokole wyznaczają natomiast granice takiego postępowania z uwzględnieniem stanu faktycznego i prawnego.
Prawo do wniesienia zastrzeżeń do protokołu kontroli
Do protokołu kontroli kontrolowany może wnieść zastrzeżenia. Ustawa nie precyzuje jednak, w jakiej powinno nastąpić to formie, co daje uprawnionemu pewną dowolność.
Wniesienie zastrzeżeń oznacza, że kontrolowany nie zgadza się z ustaleniami przedstawionymi w dokumencie oraz nie godzi się na negatywne konsekwencje. Zważając na to, że protokół kontroli stanowi podstawę do wszczęcia postępowania, wniesienie zastrzeżeń jest czynnością o dużym znaczeniu prawnym. W przypadku ich braku oznaczałoby to, że kontrolujący nie kwestionuje ustaleń inspektora poczynionych w trakcie kontroli.
Wyniki kontroli podstawą do formułowania wniosków o wszczęcie postępowania
Przepisy ustawy w art. 75 wyraźnie wskazują, że wyniki kontroli są wykorzystywane do formułowania wniosków o wszczęcie postępowania:
1) administracyjnego o cofnięcie uprawnień przewozowych przedsiębiorcy, określonych przepisami ustawy;
2) karnego lub karno-skarbowego;
3) w sprawach o wykroczenia;
4) przez organy Państwowej Inspekcji Pracy;
5) przewidzianego w umowach międzynarodowych w stosunku do przedsiębiorców zagranicznych.
Jeżeli dojdzie zatem do stwierdzenia naruszeń w protokole kontroli, wszczęcie postępowania następuje z urzędu w trybie wskazanym w art. 61 kodeksu postępowania administracyjnego. Organem I instancji jest Wojewódzki Inspektor Transportu Drogowego.
O wszczęciu postępowania należy zawiadomić wszystkie osoby będące stronami w sprawie wraz z informacją o przysługujących im uprawnieniach oraz ciążących na nich obowiązkach. Każda ze stron, w myśl art. 63 kodeksu postępowania administracyjnego ma prawo do złożenia odpowiednich wyjaśnień na piśmie, za pomocą telefaksu, ustnie do protokołu lub drogą elektroniczną. Może również wystąpić z wnioskami dowodowymi, jeżeli przyczynią się one do wyjaśnienia sprawy, jednocześnie nie będąc sprzeczne z prawem. Są to uprawnienia, które przysługują każdej ze stron przez cały okres prowadzenia postępowania, na każdym jego etapie – aż do momentu wydania decyzji. Sam organ prowadzący sprawę ma także prawo wzywać osoby do udziału w podejmowanych czynnościach oraz składania wyjaśnień lub zeznań.
Zakończenie postępowania – wydanie decyzji
Postępowanie administracyjne prowadzone przez Wojewódzkiego Inspektora Transportu Drogowego w I instancji kończy się wydaniem decyzji.
Gdyby postępowanie z jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe w całości albo w części, organ administracji publicznej wydaje w takiej sytuacji decyzję o umorzeniu postępowania odpowiednio w całości albo w części.
Decyzję należy doręczyć stronom na piśmie.
Odwołanie od decyzji Wojewódzkiego Inspektora Transportu Drogowego
Od decyzji wydanej w pierwszej instancji stronie służy odwołanie tylko do jednej instancji. Odwołanie od decyzji Wojewódzkiego Inspektora Transportu Drogowego jest realizowane w trybie przewidzianym w art. 127 i następne kodeksu postępowania administracyjnego.
Właściwym do rozpatrzenia odwołania jest organ administracji publicznej wyższego stopnia, chyba że ustawa przewiduje inny organ odwoławczy. W praktyce przedsiębiorca, na którego w wyniku decyzji administracyjnej nałożono karę finansową, może wnieść odwołanie do organu II instancji. W omawianym przypadku pozostaje nim Główny Inspektor Transportu Drogowego z siedzibą w Warszawie.
Wniesienie środka zaskarżenia w postaci odwołania dokonuje się za pośrednictwem organu I instancji, czyli Wojewódzkiego Inspektora Transportu Drogowego. Po otrzymaniu odwołania jest on zobowiązany przekazać je organowi II instancji w terminie 7 dni.
Termin na wniesienie odwołania wynosi 14 dni, licząc od dnia doręczenia decyzji stronie, a gdy decyzja została ogłoszona ustnie – od dnia jej ogłoszenia. Przekroczenie wskazanego terminu skutkuje nieważnością czynności prawnej oraz niewywoływaniem przez nią określonych skutków. Co jednak ważne, na uzasadniony wniosek strony organ może dokonać przywrócenia tego terminu.
Przepisy nie wskazują żadnej specjalnej formy, w jakiej powinno składać się odwołanie. Podkreślają natomiast, że nie wymaga ono szczegółowego uzasadnienia. Wystarczy, jeżeli z odwołania wynika, że strona nie jest zadowolona z wydanej decyzji.
Podobnie jak w postępowaniu przed organem I instancji, w postępowaniu odwoławczym stronie również przysługuje prawo do składania wyjaśnień, czy przedstawiania wybranych dowodów.
Zakończenie postępowania odwoławczego – co dalej?
Postępowanie odwoławcze kończy się wydaniem decyzji. W zależności od dokonanej przez organ oceny uwzględniającej stan faktyczny i prawny może on utrzymać zaskarżoną decyzję w mocy, uchylić ją w całości lub części wraz z orzeczeniem co do istoty sprawy, uchylić decyzję w całości lub części i w odpowiednim zakresie umorzyć postępowanie w I instancji albo umorzyć postępowanie odwoławcze.
Organ odwoławczy nie może wydać decyzji na niekorzyść strony odwołującej się, chyba że zaskarżona decyzja rażąco narusza prawo lub interes społeczny.
Od decyzji wydanej przez Głównego Inspektora Transportu Drogowego nakładającej lub obniżającej karę pieniężną stronie nie przysługuje już odwołanie, lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Strona ma jednak prawo za pośrednictwem organu II instancji wnieść skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, ponieważ jest to decyzja podlegająca kontroli sądowej. Wniesienie skargi wstrzymuje z urzędu wykonanie decyzji. Termin na złożenie skargi do WSA wynosi 30 dni, licząc od dnia doręczenia decyzji kończącej postępowanie odwoławcze.
